**Cikorija**

Da li ste probali sladoled ili tortu od cikorije? Možda salatu, supu ili varivo?

Da li ste čuli za "kafu" pod nazivom Divka, mlevenu mešavinu suvog, pečenog korena cikorije i prženog ječma? Ili ste je pili u neka davno prošla vremena?

Čemu sva ova pitanja? Šta je zajednička nit?

[Cikorija](https://sr.wikipedia.org/sr-el/%D0%A6%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0), višegodišnja, korovska, lekovita, ukusna i zdrava biljka, tema je ovog posta.

**Cikorija, vodopija, plava vodopija, konjska trava, žućenica, ženetrga**, samo su neka od imena koja su ovoj biljci dali obični ljudi.

Latinski naziv: *Cichorium intybus L.*

Uspravna, čvrsta stabljika dostiže visinu do 1,2 metra, ponegde čak i do 2 metra. Na našim livadama je prosečne visine 30-50 centimetara.

Donji listovi su u obliku rozete a gornji su mali, kopljasti.

Koren je vretenast, klinast, liči pomalo na repu.

Veliki, upadljivi cvetovi specifične plave boje neba pojavljuju se u julu, avgustu i septembru. Prethodne godine cvetala je i u oktobru. Postoje u svetu vodopije belih ili ružičastih cvetova.

Prema podacima o rasprostranjenju vrste *Cichorium intybus L.* cikorija je prisutna na teritoriji cele Srbije. Opšte je rasprostranjena u svetu. Ne spada u ugrožene i zaštićene vrste.

Raste i u Topličkom kraju.

Kao korovska biljka raste po međacima, na suvim livadama, po poljanama, njivama, pored puteva.

Gaji se i kao industrijska biljka.

Naučna klasifikacija:

**carstvo** Plantae -> **divizija** Magnoliophyta -> **klasa** Magnoliopsida -> **red** Asterales -> **porodica** Compositae.

Mnogi ljudi ne znaju ništa o cikoriji, čak ni da je jestiva i lekovita. Deluje im neugledno, obično. Malo ko vidi lepotu u njoj.

Mislim da je vodopija jedna od najfotogeničnijih biljaka, baš zbog svojih cvetova, čarobnog plavetnila i oblika pojedinih delova cveta.

Od biljke se koriste koren, koji je najbogatiji zdravim materijama, i lišće. Cikorija se koristi i kao običan čaj.

U srpskoj narodnoj medicini koristila se u lečenju žutice.

Srbi su je nekada zvali “prijatelj crne džigerice”. Opšteprihvaćen stav odvajkada je da ispoljava korisno i blagotvorno dejstvo u lečenju oboljenja jetre, žuči i žučnih kanala.

Potvrđeno u Revijalnom radu navedenom u sledećem paragrafu:

>The hepatoprotective activity of aqueous-methanolic extract of Cichorium intybus seeds was investigated against acetaminophen and CCl4-induced hepatic damage… …. The natural root and root callus extracts of Cichorium intybus were studied for their anti-hepatotoxic effects in Wistar strain of Albino rats against carbon tetrachloride induced hepatic damage… … Esculetin, a phenolic compound found in Cichorium intybus was investigated for its possible protective effect against paracetamol and CCl4-induced hepatic damage…

Vodeni ekstrakt ima antibakterijsko dejstvo:

>Water extract inhibits Agrobacterium radiobacter sp. tumefaciens, Erwinia carotovora, Pseudomonas fluorescens and P. aeruginosa. [link](https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0367326X04001376) … The antibacterial effect of Cichorium intybus extracts was examined against Gram Positive (Bacillus subtilis, Staphylococcus aureus and Rhizobium leguminosarum) and Gram negative (Vibrio cholerae, Escherichia coli and Pseudomonas fluorescens) bacterial species & two fungal (Aspergilus niger and Sachharomyces cerevisiae) species. The ethyl acetate extract of chicory root showed antibacterial effects against Gram positive and Gram negative bacteria. Hexane extract of chicory on the other hand showed no such antibacterial effect…

Hemijski sastav:

>Cichorium intybus contained sesquiterpene lactones (especially lactucin, lactucopicrin, 8-desoxy lactucin, guaianolid glycosides, including chicoroisides B and C, sonchuside C), caffeic acid derivatives (chiroric acid, chlorogenic acid, isochlorogenic acid, dicaffeoyl tartaric acid), inulin, sugars, proteins, hydroxycoumarins, flavonoids, alkaloids, steroids, terpenoids, oils, volatile compounds, coumarins, vitamins and polyynes [link]( https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/43559528/131.pdf?AWSAccessKeyId=AKIAIWOWYYGZ2Y53UL3A&Expires=1551739787&Signature=vf2JysKVdGK7u46rorh1exoRVb4%3D&response-content-disposition=inline%3B%20filename%3DMedical_importance_of_Cichorium_intybus-.pdf)

Pored navedenih efekata, cikorija pokazuje i efekat na parazite:

>The effects of condensed tannins (CT) and an extract containing crude sesquiterpene lactones (CSL) from chicory (Cichorium intybus) on the motility of the first-(L1) and third-stage (L3) larvae of deer lung worm Dictyocaulus viviparus and the L3 larvae of gastrointestinal nematodes was studied in vitro, using the larval migration inhibition (LMI) assay.

Cikoriju sam slikala tokom meseca septembra i oktobra 2018. godine u podnožju planine Jastrebac.

**Divlji slez**

**Crni slez, divlji slez, šumski slez, guščja trava, ćurčja trava, cveće velikog sleza, slezovača, *eng. common mallow* **, samo su neka od imena koja nosi ova biljka.

Latinski naziv: *Malva sylvestris L.*

[Divlji slez](https://sr.wikipedia.org/sr-el/%D0%A6%D1%80%D0%BD%D0%B8_%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%B7), pripada vrlo brojnoj familiji biljaka u kojoj se nalazi i hibiskus.

Još jedna kosmopolitska biljka. Prema podacima o rasprostranjenju vrste *Malva sylvestris L.* divlji slez je prisutan na teritoriji cele Srbije kao i prostoru bivše Jugoslavije. Nema status zaštićene vrste.

Raste kao samonikla korovska biljka pored puteva, na zapuštenom terenu, na poljima, na suvim mestima od nizija do predela na nadmorskoj visini od 1600 metara. Čest je i u gradovima, na nekultivisanim travnatim terenima oko zgrada i kuća.

Divlji slez je višegodišnja biljka visine 30 do 120 centimetara.

Listovi su srcolikog oblika zasečeni sa najčešće 5 režnjeva, u našem kraju sa 7, reckasto nazubljeni po ivici.

Cvetovi ružičastih i ljubičastih nijansi kruničnih listića privlače pčele. Posebna lepota je u obliku latica.

Cveta od maja meseca do novembra.

Crni slez je vrlo zastupljen i nadaleko poznat u etnobotanici, a najstariji dokazi o primeni potiču iz Sirije, [3000 godina pre nove ere](https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.2042-7158.2011.01383.x). U medicini se najčešće primenjuje zbog svojih anti-inflamatornih svojstava, za [zarastanje rana](https://www.researchgate.net/profile/Abdollah_Ghasemi_Pirbalouti/publication/228498622_Wound_Healing_Activity_of_Extracts_of_Malva_sylvestris_and_Stachys_lavandulifolia/links/02bfe510deb26b3b6f000000.pdf) dok se u veterini uglavnom koristi kao laksativ. Antibakterijsko delovanje je naročito izraženo protiv [Staphylococcus aureus, Streptococcus agalactiae, Entrococcus faecalis](https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3586856/).

>Both flowers and leaves of M. sylvestris methanol extracts exhibited strong antibacterial effects against Erwinia carotovora, a plant pathogen, with MIC value of 128 and 256 µg/ml, respectively. The flowers extract also showed high antibacterial effects against some human pathogen bacteria strains such as Staphylococcus aureus, Streptococcus agalactiae, Entrococcus faecalis, with MIC value of 192, 200 and 256 µg/ml, respectively. The plant methanol extracts had relatively high cytotoxic activity against MacCoy cell line.

Obratite pažnju i na sledeće:

>Bacteriostasic activity experiments on anthocyanin extracted from Malva sylvestris inhibiting Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Aspergillus niger, were conducted by using solid and liquid culture methods. The results showed that the anthocyanin of M. sylvestris had a great bacteriostasic activity to Staphylococcus aureus but **had no bacteriostasic activity to both Escherichia coli and Aspergillus niger**. [link](https://link.springer.com/article/10.1007/s11676-006-0020-6)

Slike sam snimila 7. septembra i 2. novembra 2018. godine u podnožju planine Jastrebac.

Naučna klasifikacija:

**carstvo** Plantae -> **divizija** Magnoliophyta -> **klasa** Magnoliopsida -> **red** Malvales -> **porodica** Malvaceae.

Od divljeg sleza koriste se cvet i listovi.

Mnogima je kašalj, i to nadražajni kašalj, prva asocijacija kad čuju reč slez.

Upotrebljava se za bronhitis, za ispiranje grla pri upalama i prehladama, kod upale sluzokože želuca.

Hemijski sastav pokazuje da u cvetovima ima najviše sluzave materije, više od 10%, dok u listovima procenat prisutne sluzi iznosi 8%. Osim toga, cvet sadrži tanine, antocijane, heterozide flavona sa dodatnim OH grupama na C-8 A prstenu i/ili C‐5′ B prstenu i flavonola (malvin, malvidin, oenin i delphinidin).

Sve fotografije, za koje nije drugačije naglašeno, su moje, snimila sam ih mobilnim telefonom Samsung A5 u Topličkom okrugu.

Hvala vam na vremenu koje ste posvetili postu. Nadam se da vam se dopao.

Da ste predahnuli, i odmorili oči u iščekivanju proleća.

Želim vam srećne dane.

**Zdravi, srećni i veseli bili!**

yu-stem